Veel mensen die worstelen met vermoeidheid, hun gewicht of vage klachten, hebben geen idee dat het probleem soms dieper ligt dan “te veel eten” of “te weinig bewegen”.
Een van de meest voorkomende oorzaken hiervoor is insulineresistentie. We zien het helaas steeds vaker in onze praktijk; meestal bij cliënten die zelf niet wisten dat ze het hadden.
Dit is een sluimerend mechanisme dat vaak jarenlang onopgemerkt blijft, maar wel de basis vormt van een verstoord metabolisme. Daarom lichten we in dit artikel graag toe wat het is en hoe je kan weten of jij hier misschien (zonder het te weten) ook last van hebt.
Wat doet insuline normaal?
Na elke maaltijd stijgt je bloedsuikerspiegel. Dit is een normaal proces. De koolhydraten die je eet, worden afgebroken tot glucose, de belangrijkste brandstof voor je cellen.
Om die glucose in je cellen te krijgen, maakt je lichaam insuline aan. Dit is een hormoon dat als een sleutel werkt om de deur naar de cel open te zetten, zodat glucose binnen kan. Zodra de glucose binnen is, daalt je bloedsuiker opnieuw, je systeem blijft in balans.
Wat loopt er dan mis bij insulineresistentie?
Bij insulineresistentie reageren de cellen minder goed op insuline. Je lichaam moet dan steeds méér insuline aanmaken om de suikers alsnog in de cellen te krijgen. Je bloedsuiker kan daardoor nog een tijdlang normaal blijven, maar onder de oppervlakte is je metabolisme al aan het vechten om in evenwicht te blijven.
Die verhoogde insulinespiegels kunnen op termijn leiden tot gewichtstoename, hormonale verstoringen, energiecrashes en zelfs (pre)diabetes.
Hoe herken je het?
Insulineresistentie geeft zelden duidelijke alarmsignalen, maar er zijn subtiele tekenen die vaak terugkomen:
- Een dip of vermoeidheid na het eten
- Moeilijk afvallen, ondanks gezonde voeding
- Meer vetopslag op de buik en rond de organen
- Constante honger of zin in zoet
- Brain fog of concentratieproblemen
- Weinig energie, een gevoel van lusteloosheid
- Slecht slapen en niet uitgeslapen wakker worden
- Onregelmatige menstruatie of PCOS
- Verstoorde cholesterolwaarden en/of verhoogde triglyceriden in het bloed
Herkenbaar? Misschien is het webinar “Is jouw metabolisme uit balans?” dan iets voor jou!
Insulineresistentie ontstaat niet plots. Het is het resultaat van langdurige overbelasting van het metabolisme en zit best complex in elkaar. Hieronder staan de belangrijkste mechanismen.
1. Te veel energie in verhouding tot verbruik
Wanneer je meer energie (vooral uit snelle koolhydraten of vetrijke voeding) binnenkrijgt dan je verbruikt, moeten je cellen die brandstof ergens kwijt. Je vetcellen zetten de overschot om in vet, maar op den duur raken ze verzadigd. De cellen beginnen minder goed te reageren op insuline, als een soort zelfbescherming tegen nóg meer energie-influx.
2. Chronisch hoge insulinespiegels (= hyperinsulinemie)
Bij elke maaltijd stijgt insuline om glucose in de cellen te brengen. Maar wanneer die pieken de hele dag aanhouden (door veel tussendoortjes te eten, suikerhoudende dranken te drinken of zelfs door chronische stress – zie verder), is insuline constant verhoogd. We noemen dit hyperinsulinemie. Het lichaam went aan die hoge spiegels, waardoor de cellen er minder gevoelig voor worden. En dit is een vicieuze cirkel, want hoe minder gevoelig de cellen zijn, hoe méér insuline er geproduceerd zal worden.
3. Te weinig spieractiviteit
Spieren zijn de grootste verbruikers van glucose. Als je te weinig beweegt, verbruiken ze minder brandstof, waardoor glucose en insuline sneller stijgen na een maaltijd.
4. Vetverdeling: vooral rond de buik
Niet elk vet is gelijk. Visceraal vet (vet rond de organen) is hormonaal actief en produceert stoffen die de insulinegevoeligheid verlagen. Daarom is buikvet niet alleen een gevolg, maar ook een versterkende factor bij insulineresistentie.
5. Stress, slaaptekort en ontsteking
- Chronische stress verhoogt cortisol, dat insuline tegenwerkt.
- Slaaptekort verstoort de hormonen die eetlust en suikerverwerking regelen.
- En laaggradige ontsteking (bijvoorbeeld door eerder genoemd buikvet, darmproblemen of ongezonde voeding) kan het hele systeem verder ontregelen.
Hoe wordt het vastgesteld?
Een gewone bloedsuikermeting (je “nuchtere suiker” die huisartsen meestal standaard bepalen bij een routineonderzoek) toont het vaak niet. Je bloedsuiker kan namelijk nog “mooi binnen de normen” zijn, terwijl je insuline wél al te hoog is.
Daarom kijkt men beter naar:
- Nuchtere glucose én insuline, om de HOMA-IR-index te berekenen.
Deze index toont hoe hard je lichaam moet werken om je bloedsuiker stabiel te houden. Wanneer je insuline al hoog staat bij een normale bloedsuiker, wijst dat op (beginnende) insulineresistentie
HDL- en triglyceridenwaarden.
HDL wordt vaak het ‘goede’ cholesterol genoemd. Een lage HDL-waarde kan erop wijzen dat je vetstofwisseling minder goed werkt en dat er een verstoring is in de manier waarop je lichaam vetten verwerkt en afvoert.
Triglyceriden (TGL) zijn vetdeeltjes in je bloed die stijgen als je lever te veel energie moet verwerken. Hoge triglyceridenwaarden kunnen een teken zijn dat je lichaam overspoeld wordt door brandstof en dat je insulinegevoeligheid mogelijk verminderd is.
- Soms HbA1c (maar opgelet: niet terugbetaald als je geen diagnose van diabetes hebt).
Deze waarde toont je gemiddelde bloedsuiker van de voorbije drie maanden. Een hoge HbA1c betekent dus dat je bloedsuiker de afgelopen maanden vaak te hoog stond; ook al is hij op het moment van de bloedafname misschien normaal
Met name de HOMA-IR-index kan licht op de zaak werpen, maar is nog niet erg bekend. Meer uitleg en voorbeelden vind je ook via deze link.
Wil jij weten of je insulineresistentie ontwikkeld hebt zonder het te weten? Spreek erover met je huisarts en verwijs eventueel naar dit artikel.
Krijg weer grip op je metabolisme!
Herken je jezelf in dit verhaal? Vermoeid, moeilijk afvallen, of het gevoel dat je lichaam niet meer mee wil?
In ons gratis webinar “Is jouw metabolisme uit balans?” leggen Jessica en Loran uit wat er achter jouw klachten schuilgaat en hoe je je lichaam weer in evenwicht kan brengen.
