Inleiding

Afvallen kan een moeilijke weg zijn, en soms is het aanpassen van je levensstijl alleen niet voldoende. Heel wat diëtisten zijn erg tegen deze medicatie, maar wij staan hier erg pragmatisch in (zoals altijd). Voor sommige mensen kan medicatie, zoals spuitjes of pilletjes, echt een geschikt hulpmiddel zijn om te helpen gewicht te verliezen. Belangrijk is dat je je hierbij gesteund voelt: je staat er niet alleen voor.

In dit artikel bespreken we op een manier welke medicatie er bestaat, hoe deze werkt, wat de mogelijke bijwerkingen zijn en (vooral) wat belangrijk is voor een duurzaam resultaat.

We doen dit in vraag-en-antwoordstijl, zodat je antwoorden krijgt op de meest gestelde vragen. Onthoud dat medicatie altijd gecombineerd wordt met gezonde voeding en beweging.

1. Welke medicatie bestaat er momenteel en hoe werkt deze?

Vraag: Welke geneesmiddelen zijn op dit moment beschikbaar in België om gewicht te verliezen?

Antwoord: In België zijn er verschillende geneesmiddelen die, naast het aanpassen van je levensstijl, kunnen helpen bij gewichtsverlies.

De belangrijkste zijn:

• GLP-1 receptoragonisten: dit zijn medicijnen zoals Ozempic en Wegovy (beide bevatten semaglutide) en Saxenda (liraglutide). Ze bootsen een natuurlijk darmhormoon na dat je eetlust vermindert en de maaglediging vertraagt. Je voelt je sneller en langer verzadigd. Ozempic en Wegovy zijn wekelijkse injecties. Saxenda moet dagelijks worden ingespoten. Rybelsus is semaglutide in tabletvorm en wordt officieel voorgeschreven bij diabetes type 2, maar wordt soms ook gebruikt bij gewichtsverlies.

  • Opbouwschema: je start steeds met een lage dosis en bouwt geleidelijk op om bijwerkingen te beperken. Bijvoorbeeld bij Wegovy start je met 0,25 mg per week en verhoog je stapsgewijs tot 2,4 mg per week.

• Mounjaro (tirzepatide): dit is een wekelijkse injectie die twee darmhormonen tegelijk nabootst. Het onderdrukt de eetlust nog sterker en verbetert de stofwisseling. Ook hier start je laag (2,5 mg) en verhoog je langzaam naar hogere dosissen.

• Mysimba: dit is een tablet die twee stoffen combineert, naltrexon en bupropion. Het werkt in de hersenen op het belonings– en hongersysteem. Hierdoor heb je minder “goesting” en verminder je de drang om te eten.

  • Opbouwschema: je begint met 1 tablet per dag en verhoogt stapsgewijs tot een onderhoudsdosis van 2 tabletten ’s morgens en 2 tabletten ’s avonds.

• Orlistat (Xenical, Alli): dit middel verhindert dat een deel van het vet uit de voeding opgenomen wordt in de darmen. Het is een capsule die je inneemt bij de maaltijd. Het effect op het gewicht is bescheidener dan bij de andere middelen. Omwille van de bijwerkingen (zie verder), wordt het niet zo vaak meer gebruikt.

2. Wat zijn de mogelijke bijwerkingen?

Vraag: Welke bijwerkingen kunnen optreden bij deze medicatie?

Antwoord:

• GLP-1 agonisten (Ozempic, Wegovy, Saxenda, Rybelsus, Mounjaro): de meest voorkomende bijwerkingen zijn misselijkheid, braken, diarree, constipatie en buikpijn. Deze treden vooral op tijdens de opbouwfase en verminderen meestal na verloop van tijd. Er is een kleine kans op galstenen en zeer zelden ontsteking van de pancreas.

• Mysimba: vaak voorkomende bijwerkingen zijn misselijkheid, droge mond, slapeloosheid, duizeligheid of constipatie. Omdat het de bloeddruk en hartslag licht kan verhogen, wordt dit tijdens de behandeling goed opgevolgd. Het is niet geschikt voor mensen met epilepsie, onbehandelde hoge bloeddruk of ernstige psychiatrische problemen.

• Orlistat: dit middel kan vettige of olieachtige stoelgang geven, winderigheid en soms buikpijn. Dit gebeurt vooral als je een vette maaltijd eet. Het gebruik van een multivitamine kan nodig zijn omdat vetoplosbare vitaminen minder goed worden opgenomen.

3. Hoeveel gewicht kan je verwachten te verliezen?

Vraag: Hoeveel kilo kan ik realistisch gezien kwijt raken?

Antwoord:

• Wegovy (semaglutide 2,4 mg): gemiddeld tot 15 procent van het lichaamsgewicht in iets meer dan een jaar.

• Ozempic (semaglutide tot 1 mg): gemiddeld rond 10 procent van het lichaamsgewicht.

• Saxenda (liraglutide): meestal 5 tot 10 procent.

• Mounjaro (tirzepatide): bij de hoogste dosissen in studies zelfs 15 tot 20 procent. De huidige beschikbare dosissen in België leveren gemiddeld vergelijkbare resultaten als Ozempic.

• Mysimba: gemiddeld 5 tot 9 procent.

• Orlistat: gemiddeld 5 tot 7 procent.

Belangrijk: dit zijn gemiddelden. Sommigen vallen meer af, anderen minder. Het effect is altijd groter in combinatie met een gezonde levensstijl.

4. Aandachtspunten voor gebruik: hoe zorg je voor een duurzaam resultaat?

Vraag: Moet ik mijn voeding aanpassen?

Antwoord: Ja, absoluut. Medicatie helpt alleen (op lange termijn) als je tegelijk werkt aan je eetpatroon.

Een veelvoorkomend risico bij elke vorm van gewichtsverlies is dat je niet alleen vet verliest, maar ook spiermassa. Spieren zijn nochtans erg belangrijk: ze zorgen voor een hogere verbranding in rust, ondersteunen je gewrichten en maken dagelijkse beweging makkelijker. Het behouden van spiermassa is dus minstens nog belangrijker dan  het verliezen van vetmassa.

Dit geldt voor alle trajecten waarbij je gaat afvallen, maar bij medicatie is het risico groter, net omdat je de automatische reactie van je lichaam (= meer honger waardoor je vanzelf meer voedingsstoffen gaat eten) tegengaat.

Daarom heb je tijdens een traject om af te vallen meer eiwitten nodig dan gewoonlijk. Waar een gezonde volwassene gemiddeld rond 0,8 gram eiwit per kilo lichaamsgewicht per dag nodig heeft, is dat bij gewichtsverlies vaak 1,2 tot 1,6 gram per kilo lichaamsgewicht. Concreet: iemand van 70 kg richt zich best op 85 à 110 gram eiwit per dag. Voorbeelden zijn magere zuivel, skyr, kwark, eieren, kip, kalkoen, vis, tofu, seitan en ook peulvruchten.

Daarnaast blijven vezels een belangrijke pijler: groenten, fruit en volkorenproducten zorgen niet alleen voor een goede darmwerking, ze geven ook een langdurig verzadigd gevoel. Water drinken helpt daarbij.

Ook aan vitamines en mineralen kan een tekort ontstaan als je te weinig (gezonde voedingsmiddelen) gaat eten.

Kortom: medicatie maakt het makkelijker om minder te eten, maar jij kiest nog steeds wát je eet. Dit is waar het vaak mis loopt bij mensen die zonder begeleiding aan de slag gaan met deze medicatie: de weinige honger zorgt ervoor dat ze enerzijds te weinig eten, maar anderzijds vaak alsnog grijpen naar ongezonde voedingsmiddelen waar ze het meeste zin in hebben. Doordat ze de weegschaal snel omlaag zien gaan, lijkt het alsof ze “goed bezig zijn”; maar helaas zal dit ervoor zorgen dat ze nadien juist eens zo snel hun kilo’s weer zullen bijkomen. En helaas niet in de vorm van spiermassa, maar puur in vetmassa. 

Door te focussen op eiwitten en vezels bescherm je je spieren en zorg je dat het gewichtsverlies vooral uit vet komt, wat je kansen op blijvend succes sterk vergroot.

Vraag: Is beweging ook nodig?

Antwoord: Absoluut. Krachttraining is sterk aan te raden zodat je spiermassa behouden blijft. Daarnaast zorgen wandelen, fietsen of zwemmen voor een betere conditie en meer calorieverbruik. Kies iets dat je graag doet zodat je het kan volhouden. De kans dat je je gewicht eraf kan houden na het stoppen van de medicatie zal groter zijn als je intussen een goed beweegritme hebt opgebouwd.

Vraag: Wat verhoogt de kans op blijvend succes?

Antwoord: Zie de medicatie als een hulpmiddel, niet als dé oplossing. Het biedt je de kans om écht werk te maken van jouw gezonde levensstijl, waarbij je gesteund wordt door medicatie om minder honger (en/of goesting) te hebben. Jijzelf hebt wel nog steeds het effect op lange termijn in handen, door het op de juiste manier aan te pakken.

Nieuwe gewoontes opbouwen, regelmatige opvolging bij je arts of diëtist, en steun uit je omgeving zijn heel belangrijk. Zelfmonitoring zoals af en toe je gewicht bijhouden of je voeding noteren kan helpen om bewust te blijven. Compassie voor jezelf is essentieel: je hoeft niet perfect te zijn, volhouden op lange termijn is belangrijker.

5. Wat na het nemen van de medicatie?

Vraag: Hoe lang moet ik de medicatie nemen?

Antwoord: Er is geen vaste duur. Zolang de medicatie goed werkt en je het verdraagt, kan je het blijven gebruiken. Na 3 tot 4 maanden wordt meestal geëvalueerd of je minstens 5 procent van je gewicht kwijt bent. Als dat niet het geval is, stopt men vaak met de medicatie en wordt er al dan niet gekozen voor een andere methode.

Vraag: Wat gebeurt er als ik stop?

Antwoord: Zodra je stopt, verdwijnen de effecten en komt het hongergevoel (grotendeels) terug. Veel mensen merken dat ze terug bijkomen; maar de mate waarin dit gebeurt is afhankelijk van persoon tot persoon. Begin niet te panikeren wanneer je enkele kilo’s bij komt, maar blijf wel kritisch kijken naar je levensstijl. Soms sluipen oude gewoontes er ongemerkt toch terug in. Zorg ervoor dat je blijft inzetten op vezels, eiwitten en voldoende water, zodat je de honger onder controle kan houden. 

Voor sommigen is medicatie op lange termijn of zelfs levenslang nodig.

Vraag: Moet ik afbouwen?

Antwoord: Bij GLP-1 middelen is afbouwen meestal niet nodig, al kan de arts dat soms toch doen, zodat je geleidelijk kan wennen aan het terugkeren van het hongergevoel. Zo kan je soms ook de dosis verlagen en langere tijd op een lage dosis blijven, om aan gewichtsbehoud te doen.

Bij Mysimba wordt vaak aangeraden om niet abrupt te stoppen, maar de dosis rustig te verlagen.

Conclusie

Medicatie kan een waardevolle ondersteuning zijn bij gewichtsverlies. De beste resultaten zie je, wanneer je het gebruikt als hulpmiddel, terwijl je tegelijk werkt aan een gezondere levensstijl. Eiwitrijke voeding, voldoende vezels, regelmatige beweging en psychologische ondersteuning geven de grootste kans op succes.

En vergeet niet: het is een proces van lange adem. Wees mild voor jezelf en vier iedere stap vooruit.

Neem jij reeds medicatie of overweeg je het en wil je het doordacht aanpakken? Boek een afspraak in onze agenda, zodat wij er samen met jou een succesverhaal van kunnen maken!